Sistem pembiakan lelaki membuat, menyimpan, dan mengangkut sperma. Di mana sperma dan hormon seks lelaki (testosteron) dihasilkan dalam 2 buah zakar. 

Testis berada di dalam skrotum, kantung kulit di bawah zakar. Apabila sperma meninggalkan testis, ia masuk ke dalam tiub di belakang setiap testis. Tiub ini dipanggil epididimis.

Sejurus sebelum ejakulasi, sperma bergerak dari epididimis ke satu set tiub lain. Tiub ini dipanggil vas deferens. Setiap vas deferens membawa dari epididimis ke belakang pundi kencing di pelvis. 

Di sana setiap vas deferens bergabung dengan saluran ejakulasi dari vesikel mani. Apabila anda ejakulasi, sperma bercampur dengan cecair dari prostat dan vesikel mani lalu membentuk air mani. Air mani kemudian bergerak melalui uretra dan keluar dari zakar.

Sperma masuk ke dalam faraj wanita lalu bergerak melalui serviksnya ke dalam rahim dan tiub fallopion. Di sana, jika sperma dan telur bertemu, persenyawaan berlaku.

Lalu ketidaksuburan lelaki ini diistilahkan sebagai ketidakmampuan untuk hamil melalui perhubungan seksual tanpa menggunakan kaedah perancang keluarga selepas setahun mencuba. 

Jenis ketidaksuburan lelaki

Ketidakupayaan untuk menghasilkan sperma yang sihat adalah punca paling biasa masalah ketidaksuburan lelaki. 

Sperma mungkin tidak matang, bentuk tidak normal, atau tidak boleh berenang. Dalam sesetengah kes, anda mungkin tidak mempunyai cukup sperma atau juga tidak mempunyai sebarang sperma.

Puncanya boleh terjadi kerana beberapa sebab, seperti:

• Jangkitan atau keradangan. Satu contoh ialah jangkitan virus beguk selepas akil baligh.
• Masalah hormon atau kelenjar pituitari
• Masalah imun di mana anda membuat antibodi terhadap sperma anda sendiri
• Faktor persekitaran dan gaya hidup. Ini termasuk penggunaan tembakau, penggunaan alkohol berat, penggunaan ganja atau steroid, atau pendedahan kepada toksin
• Penyakit genetik, seperti cystic fibrosis atau hemochromatosis

Selain itu, apa-apa sahaja yang menghalang saluran kemaluan dan menghentikan pengaliran air mani, ia mungkin atas faktor kecacatan genetik atau kelahiran.

Jangkitan atau keradangan daripada penyakit kelamin juga boleh menyekat air mani. Punca-punca lain termasuk tisu parut akibat pembedahan atau berpintal, urat bengkak di dalam skrotum.

Faktor lain termasuk disfungsi erektil atau ejakulasi pramatang. Penyakit hati, buah pinggang, atau rawatan untuk gangguan sawan adalah contoh masalah yang boleh menyebabkan kemandulan.

Simptom ketidaksuburan lelaki

Tanda utama ketidaksuburan lelaki adalah ketidakupayaan untuk mengandung anak. Namun ada juga gejala lain yang mungkin boleh diberikan perhatian:

• Masalah dengan fungsi seksual — contohnya, kesukaran ejakulasi atau jumlah kecil cecair yang dipancutkan, keinginan seksual berkurangan, atau kesukaran mengekalkan ereksi (disfungsi erektil)
• Sakit, bengkak atau benjolan di kawasan testis
• Jangkitan pernafasan berulang
• Ketidakupayaan untuk menghidu
• Pertumbuhan payudara yang tidak normal (gynecomastia)
• Rambut muka atau badan berkurangan atau tanda-tanda kelainan kromosom atau hormon lain
• Kiraan sperma yang lebih rendah daripada biasa (kurang daripada 15 juta sperma setiap mililiter air mani atau jumlah kiraan sperma kurang daripada 39 juta setiap ejakulasi)

Tips menjaga kesuburan lelaki (sains)

1. Ambil suplemen asid D-aspartik

Asid D-aspartik (D-AA) ialah sejenis asid aspartik yang dijual sebagai makanan tambahan.

D-AA secara semula jadi biasanya terdapat dalam kelenjar tertentu, seperti testis, serta dalam air mani dan sel sperma.

Penyelidik percaya bahawa D-AA mempengaruhi kesuburan lelaki. Malah, tahap D-AA bagi lelaki yang tidak subur jauh lebih rendah berbanding lelaki yang subur.

Hal ini disokong oleh kajian yang menunjukkan bahawa suplemen D-AA boleh meningkatkan tahap testosteron, hormon seks lelaki yang memainkan peranan penting dalam kesuburan lelaki.

2. Dapatkan vitamin C yang mencukupi

Anda mungkin biasa mendengar tentang fungsi vitamin C untuk meningkatkan sistem imun. Namun tahukah anda?

Sesetengah bukti menunjukkan bahawa mengambil suplemen antioksidan, seperti vitamin C, boleh meningkatkan kesuburan!

Terdapat beberapa bukti bahawa suplemen vitamin C boleh meningkatkan kualiti air mani.

Satu kajian pada lelaki tidak subur menunjukkan bahawa mengambil 1,000-mg suplemen vitamin C dua kali sehari sehingga 2 bulan meningkatkan motilitas sperma sebanyak 92% dan bilangan sperma sebanyak lebih daripada 100%. Ia juga mengurangkan bahagian sel sperma yang cacat sebanyak 55%.

Selain itu, suplemen vitamin C juga meningkatkan bilangan dan pergerakan sperma dengan ketara, sambil mengurangkan bilangan sel sperma yang cacat.

Secara keseluruhan, penemuan ini mencadangkan bahawa vitamin C boleh membantu meningkatkan kesuburan pada lelaki tidak subur dengan tekanan oksidatif.

3. Dapatkan vitamin D yang mencukupi

Satu lagi nutrien yang boleh dijadikakn cara menjaga kesuburan lelaki adalah dengan pengambilan Vitamin D.

Satu kajian menunjukkan bahawa lelaki yang kekurangan vitamin D lebih berkemungkinan mempunyai tahap testosteron yang rendah.

Kajian terkawal dalam 65 lelaki dengan tahap testosteron rendah dan kekurangan vitamin D menyokong penemuan ini. Mengambil 3,000 IU vitamin D3 setiap hari selama 1 tahun meningkatkan tahap testosteron mereka sekitar 25%.

Tahap vitamin D yang tinggi dikaitkan dengan motilitas sperma yang lebih besar, tetapi buktinya tidak konsisten.

4. Dapatkan zink secukupnya

Zink ialah mineral penting yang biasa terdapat dalam daging, ikan, telur, dan kerang. Pengambilan zink yang mencukupi adalah salah satu asas kesuburan lelaki.

Hal ini dibuktikan dengan dapatan kajian bahawa pengambilan suplemen zink meningkatkan tahap testosteron dan kiraan sperma pada mereka yang rendah zink.

Tips menjaga kesuburan lelaki (tradisional)

1.  Cuba tribulus terrestris

Tribulus terrestris, juga dikenali sebagai puncture vine, adalah herba kesihatan yang kerap digunakan untuk meningkatkan kesuburan lelaki.

Satu kajian pada lelaki dengan jumlah sperma yang rendah menunjukkan bahawa mengambil 6 gram akar tribulus dua kali sehari selama 2 bulan meningkatkan fungsi erektil dan libido.

Walaupun Tribulus terrestris tidak meningkatkan tahap testosteron, penyelidikan menunjukkan bahawa ia boleh meningkatkan kesan menggalakkan libido testosteron.

Walau bagaimanapun, kajian lanjut diperlukan untuk mengesahkan sifat afrodisiaknya dan menilai risiko jangka masa panjang.

2. Ambil suplemen fenugreek

Fenugreek (Trigonella foenum-graecum) adalah herba masakan dan perubatan yang popular. Ia dikatakan menjadi supplemen bagi para lelaki untuk meningkatkan tahap testosteron.

3. Ashwagandha

Ashwagandha (Withania somnifera ) ialah herba kesihatan yang telah digunakan di India sejak zaman dulu lagi.

Bukti kajian terdahulu menunjukkan bahawa ashwagandha boleh meningkatkan kesuburan lelaki dengan meningkatkan tahap testosteron .

Penemuan ini disokong oleh bukti pemerhatian yang menunjukkan bahawa suplemen ashwagandha boleh meningkatkan jumlah sperma, motilitas sperma, status antioksidan dan tahap testosteron.

4. Makan akar maca

Mengambil suplemen akar maca boleh meningkatkan libido, serta kesuburan dan prestasi seksual.

Akar Maca ialah makanan tumbuhan popular yang berasal dari Peru tengah. Secara tradisinya, ia telah digunakan untuk keupayaannya untuk meningkatkan libido dan kesuburan.

Anda dicadangkan untuk mengambil 1.75 gram serbuk akar maca setiap hari selama 3 bulan bagi meningkatkan bilangan dan kualiti sperma.

Selain itu, akar maca juga tidak menjejaskan tahap hormon. Mengambil 1.5–3 gram akar maca setiap hari selama 3 bulan tidak mempunyai kesan ke atas testosteron atau hormon pembiakan lain pada lelaki yang sihat dan subur.

Tips menjaga kesuburan lelaki dari (gaya hidup)

1. Bersenam dengan kerap

Bersenam secara teratur boleh meningkatkan tahap testosteron dan meningkatkan kesuburan.

Kajian menunjukkan lelaki yang kerap bersenam mempunyai tahap testosteron yang lebih tinggi dan kualiti air mani yang lebih baik berbanding lelaki yang tidak aktif.

Namun, jangan pula anda sehingga ter-over bersenam, kerana ia mungkin mendatangkan kesan sebaliknya dan berpotensi mengurangkan tahap testosteron. 

2. Kurangkan tekanan

Seseorang yang sedang berada dalam fasa tekanan dan kemurungan, pastinya tidak boleh melakukan hubungan intim dengan tenang.

Tekanan boleh mengurangkan kepuasan seksual dan menjejaskan kesuburan anda. Malah, tekanan yang berpanjangan juga dikaitkan dengan peningkatan tahap kortisol yang memberi kesan negatif kepada tahap testosteron. 

Justeru itu menguruskan tekanan adalah sangat penting bagi menyeimbangkan mood dan kesihatan mental. Anda boleh melakukan aktiviti ringan seperti berjalan-jalan sambil menikmati udara luar, bermeditasi, bersenam atau menghabiskan masa dengan rakan-rakan.

3. Kurangkan berat badan berlebihan

Mempunyai BMI yang berlebihan atau obes boleh menjejaskan kualiti dan kuantiti sperma anda.

Bukan itu sahaja, berat badan anda juga mungkin mempunyai kesan ke atas DNA anak anda, menjadikan mereka lebih berkemungkinan mempunyai BMI yang tinggi sendiri.

4. Dapatkan tidur yang mencukupi

Tidur yang cukup adalah penting untuk memastikan tahap kesihatan sentiasa dalam keadaan baik. Di mana seseorang yang kurang tidur atau terlebih tidur, kedua-duanya dikatkan dengan kualiti air mani yang buruk.

5. Elakkan makan terlalu banyak soya

Soya kaya dengan isoflavon, yang dikaitkan dengan kualiti air mani yang lebih rendah.

6. Hadkan pengambilan alkohol 

Elakkan pengambilan alkohol yang banyak kerana ia boleh mengurangkan tahap testosteron dan menjejaskan kualiti air mani.

7. Elakkan dari merokok

Merokok boleh menyebabkan masalah kesuburan pada lelaki. Ia boleh:

• mengurangkan kualiti sperma
• menyebabkan bilangan sperma yang lebih rendah
• menjejaskan keupayaan sperma untuk berenang (motilitas)
• menyebabkan mati pucuk seksual lelaki (ketidakupayaan untuk mendapatkan atau mengekalkan ereksi).

Asap rokok juga mendatangkan bahaya bukan sahaja kepada si perokok tetapi juga perokok pasif seperti pasangan yang tidak merokok. Di mana ketika seorang isteri itu terdedah dengan asap rokok setiap hari, ia boleh merosakkan keupayaan serta peluangnya untuk hamil.

Bila perlu jumpa doktor?

Jika anda masih belum memiliki anak selepas setahun melakukan hubungan intim bersama pasangan serta mengalami simptom seperti berikut:

• Masalah ereksi atau ejakulasi, dorongan seks yang rendah, atau masalah lain dengan fungsi seksual
• Sakit, ketidakselesaan, ketulan atau bengkak di kawasan testis
• Sejarah testis, prostat atau masalah seksual
• Pembedahan pangkal paha, testis, zakar atau skrotum
• Rakan kongsi berumur 35 tahun ke atas

Segeralah berjumpa dan mendapatkan nasihat dari doktor atau pakar perubatan yang bertauliah bagi mendapatkan solusi serta rawatan yang terbaik.

Selain dari tips menjaga kesuburan lelaki ini, anda juga boleh baca artikel panduan kami yang lain berkenaan kehamilan dan kesuburan seperti:

• Makanan Bagus Untuk Kesuburan
• Cara Kira Waktu Subur
• Rawatan Kesuburan Suami Isteri

Sumber:

1. Male Infertility: Symptoms, Diagnosis & Treatment. Urology Care Foundation
2. How to Improve Male Fertility. Tommy’s
3. Ways to Boost Male Fertility and Increase Sperm Count. Healthline