Sains forensik merupakan gabungan aplikasi sains dan teknologi bagi membantu untuk memahami dan menyiasat kes-kes yang berkaitan dengan jenayah mahupun sivil.

Salah satu cabang ilmu yang penting dalam sains forensik adalah forensik DNA.

Analisis forensik DNA adalah tertumpu kepada sampel genetik daripada sampel tubuh seperti air liur, kulit, darah, rambut, air mani dan sebagainya.

Secara asasnya, analisis yang dilakukan bertujuan untuk memadankan dua sampel yang berbeza.

Forensik DNA dapat digunakan dalam pelbagai siri penyiasatan khasnya bagi kes yang berkaitan dengan rogol dan bunuh.

Hasil analisis mampu menyabitkan kesalahan seseorang atau membebaskannya daripada pertuduhan

Pengenalan Analisis Forensik DNA

Kaedah pengecapjarian DNA yang merupakan tunjang kepada analisi forensik DNA mula-mula sekali diperkenal oleh seorang ahli genetik dari England, Sir Alec Jeffrey pada tahun 1985.

Beliau mendapati bahawa terdapat kawasan pada DNA tertentu yang mempunyai jujukan sama diulang berkali-kali. Beliau juga mendapati bahawa setiap ulangan jujukan tersebut adalah berbeza bagi setiap individu.

Kaedah ini seterusnya diberi nama sebagai pemprofilan DNA sesuai dengan aplikasinya yang membeza-bezakan profil seseorang berdasarkan keunikan DNA yang tidak sama antara satu sama lain.

Situasi ini adalah terkecuali bagi kembar seiras lantaran mereka berkongsi profil DNA yang sama.

Sejarah Awal Pembangunan Analisis DNA

Penggunaan kaedah forensik DNA bagi menyelesaikan kes-kes berkaitan jenayah ini bermula pada tahun 1986 apabila satu kes jenayah rogol dan pembunuhan kejam Dawn Ashworth di kawasan Narborough, Leicestershire, England.

Kejadian serupa telah berlaku pada tahun 1983 dengan mangsa Lynda Mann ditemui mati dalam keadaan yang sama.

Pihak polis mengesyaki bahawa suspek bagi kedua-dua jenayah merupakan orang yang sama.

Selepas beberapa siri penyiasatan, pihak polis berjaya mendapatkan satu pengakuan bersalah dari seorang lelaki tempatan yang mendakwa telah membunuh salah seorang dari mangsa tersebut.

Darah lelaki tersebut telah diambil namun hasil analisis yang membandingkannya dengan sampel air mani di tempat kejadian menunjukkan hasil yang negatif.

Penyiasatan diteruskan dengan mengambil sampel darah dari hampir 4000 lelaki tempatan untuk diuji namun kesemuanya menunjukkan hasil yang negatif.

Setahun kemudian, seorang wanita di bar telah terdengar perbualan seseorang yang menyatakan bahawa dia telah menolong kawannya bernama Colin Pitchfork menghantar sampel darah untuk diuji.

Hal ini telah menimbulkan kesangsian kerana sampel darah yang dihantar mungkin bukan milik Colin Pitchfork.

Polis kemudiannya telah menemu bual Colin Pitchfork dan sampel darahnya diambil. Hasil analisis DNA mendapati bahawa sampel darah dan air mani di tempat kejadian jenayah adalah berpadanan.

Colin Pitchfork didapati bersalah dan dijatuhi hukuman penjara seumur hidup.

Situasi ini berjaya menunjukkan betapa analisis forensik DNA berkuasa untuk membuktikan suspek itu bersalah atau tidak.

Teknologi dan analisis forensik DNA terus berkembang sedari peristiwa tersebut.

Ciri Biologi DNA

DNA merupakan bahan penyimpan maklumat yang terdapat dalam setiap sel manusia. Kebanyakan DNA terletak dalam sel nuklues dan juga mitokondria.

Maklumat dalam DNA disimpan dalam empat jenis bahan kimia asas yang mengekod maklumat iaitu Adenin (A), Guanin (G), Sitosin (C) dan Thymin (T).

Setiap asas adalah berpasangan tetap iaitu A dengan T dan G dengan C. Setiap pasangan disambungkan dengan molekul gula dan kumpulan fosfat. Gabungan ini membentuk satu molekul yang dipanggil nukleotaid.

Susunan nukleotaid adalah secara spiral lalu membentuk susunan heliks ganda dua. Susunan dan jujukan nukleotaid adalah berbeza untuk membentuk kod yang menghasilkan maklumat yang berlainan.

Jenis-jenis DNA

DNA boleh didapati dalam nukleus sel dan organel mitokondria.DNA yang terdapat dalam nukleus dipanggil nuklear DNA manakala DNA yang didapati dalam  mitokondria dipanggil mtDNA.

Terdapat banyak ciri yang boleh membezakan antara nuklear DNA dan mtDNA. Nuklear DNA berbentuk heliks ganda dua manakala mtDNA berbentuk gegelung.

Terdapat dua salinan maklumat genetik nuklear DNA dalam setiap sel yang mewakili genetik ibu dan bapa yang diwarisi manakala mtDNA hanya mengandungi maklumat genetik yang diwarisi daripada ibu sahaja.

Analisis mtDNA berbanding nuklear DNA adalah sangat berguna sekiranya sampel yang didapati adalah dalam keadaan degradasi atau dalam kuantiti yang sedikit. mtDNA boleh didapati pada sampel yang kurang atau tidak mengandungi nuklear DNA seperti rambut, tulang, dan gigi.

Antara kelebihan mtDNA dalam analisis forensik termasuklah menjejaki salasilah keluarga dan populasi, pengenalpastian individu melalui kawasan non coding yang mempunyai variasi jujukan dan penanda genetik.

mtDNA memiliki dua rantau yang dinamakan sebagai coding region dan non coding region.

Para sainstis lebih memfokuskan analisis terhadap non coding region kerana rantau tersebut merupakan rantau kawalan yang mengekod pelbagai jenis maklumat genetik.

Rantau ini pula terbahagi kepada tiga jenis rantau berasingan iaitu hypervariable I (HVI), hypervariable II (HVII), dan hypervariable III (HVIII).

Analisis-analisis yang biasa digunakan ke atas mtDNA khususnya terhadap HVI dan HVII adalah Restriction Fragment Length Polymorphism (RFLP), Direct Sequencing, dan Minisequencing.

Rajah perbezaan nuklear DNA (a) dan mtDNA (b)

Sumber: theconceivablefuture

Secara ringkasnya, integriti DNA adalah sangat mustahak dalam menghasilkan analisis DNA yang boleh memberikan maklumat yang terkandung dalam DNA tersebut.

Maklumat yang diperoleh adalah sangat berguna dalam kes siasatan forensik. DNA yang tergradasi tidak akan banyak membantu dalam memberikan maklumat yang diingini.

Jemput juga baca artikel fakta pelik tapi benar dan fakta penyakit polio

Rujukan

• Butler, J. M.   2010.    Fundamentals of Forensic DNA Typing.   California: Academic Press.
• https://theconceivablefuture.wordpress.com/tag/nuclear-dna/
• Galtier, B. N., S. Gle´ Min and G. D. D. Hurst. 2009. Mitochondrial DNA as a Marker of Molecular Diversity: A Reappraisal.  Molecular Ecology  18(4541–4550.
• Stepien, J. E. F. a. C. A.   1998.   Tandemly Repeated Sequences in the Mitochondrial DNA Control Region and Phylogeography of the Pike-Perches Stizostedion.  Molecular Phylogenetics and Evolution  10(3): 310–322.
• Thomas W. Mcdade, S. W. a. J. J. S.   2007.   What a Drop Can Do: Dried Blood Spots as a Minimally Invasive Method for Integrating Biomarkers into Population-Based Research.  Journal of Demography  44(4): 899-925.